Tradycyjne gry karciane
Poker, brydż, oczko – te gry znane są dziś w każdych zakątkach świata, a różnorodność talii kart może przyprawić o zawrót głowy. Jakie były początki gier karcianych i skąd wywodzą się najpopularniejsze z nich?
Pierwsze gry karciane
W gry karciane gramy już od ponad tysiąca lat. Uważa się, że to Chińczycy wynaleźli gry w karty, kiedy próbowali przenieść na papier (początkowo na listewki bambusowe) popularne wówczas gry kościane. Według niektórych historyków pierwsze gry mogły używać zamiast kart papierowych pieniędzy. Z czasem jednak zaczęto wytwarzać “sztuczne” banknoty do gry.
Chińskie karty – pierwsze karty do gry były wycinane z bambusa, stąd ich wąski i podłużny kształt (fot. Pixabay.com)
Jedną z najstarszych gier karcianych, której reguły poznaliśmy, jest madiao. Składała się ona z talii 40 kart podzielonych na cztery kolory: monety, sznury monet, myriady (liczebniki) i dziesiątki myriad. Kart do madiao używano również do wielu innych karcianek. Uważa się też, że przyczyniły się do rozwoju madżonga.
W Europie pierwsze talie kart pojawiły się w XIV wieku, najpewniej poprzez handel z krajami arabskimi. Jedna z najstarszych zachowanych europejskich talii wywodzi się z Francji i przedstawia 52 karty podzielone na cztery kolory: puchary, miecze, monety i młotki do polo. O ile francuska talia zawierała ponadto takie figury jak: król, gubernator i zastępca gubernatora, tak w innych krajach np. Niemczech, wśród figur pojawiły się postacie z królewskiego dworu: król, paź i rycerz na koniu, którego ostatecznie wyparła królowa.
Ten układ obowiązuje również i we współczesnych taliach kart, choć zmieniły się ich kolory. Obecnie najczęściej spotyka się talie z kolorami typu francuskiego: serce, pik, trefl i karo.
Niemieckie karty – W taliach typu niemieckiego spotyka się wino zamiast pika, czerwień zamiast kier, żołądź zamiast trefla i dzwonek zamiast karo (fot. Wikipedia)
Poker – niekwestionowany lider
Swoje korzenie poker zawdzięcza niemieckiej grze Pochen z XV wieku, choć niektórzy badacze uważają, że w pokera grali już Chińczycy w roku 900, a inni z kolei sugerują, że mógł wywodzić się od hinduskiej gry ganifa. Jedno jest pewne – przez lata poker mocno się rozwijał i obecnie spotkać go możemy w różnych odmianach. Do najpopularniejszych uważa się Texas hold’em, który króluje zwłaszcza w kasynach.
Celem pokera jest zagrywanie jak najmocniejszych układów kart. Parę przebijają dwie pary, a kareta (cztery karty tej samej wartości) bije kolor (pięć kart tego samego koloru) itd. Poker to strit w jednym kolorze, czyli pięć następujących po sobie kart, a pokerem królewskim nazywamy układ złożony z kart od asa do dziesiątki.
Brydż, czyli współczesny wist
Kolejną tradycyjną grą karcianą, która podbiła świat jest brydż. Stanowi on tak naprawdę bardziej zaawansowaną formę wista, czyli opracowanej w XVI wieku angielskiej gry dla czterech graczy. W brydżu drużyna stara się uzyskać jak najlepszy wynik punktowy. Punkty zdobywa się poprzez zebranie zadeklarowanej wczęśniej ilości lew (czterech kart pochodzących od każdego z graczy). Brydż jest jedyną karcianą grą należącą do dyscyplin olimpijskich!
Oczko, wojna, makao – prostota przede wszystkim
W przeciwieństwie do pokera czy brydża, których reguły nie należą do najłatwiejszych, istnieje dużo tradycyjnych gier karcianych, z którymi radzą sobie nawet dzieci. Jedną z najprostszych gier jest oczko, czyli kasynowy blackjack. Gra polega na dobieraniu kolejnych kart, by osiągnąć wartość liczbową najbliższą 21 punktom, ale nie większą od nich. Gracze sami decydują, kiedy przerwać rozdanie, a następnie porównują zdobyte wyniki.
W grze w Wojnę gracze starają się zabrać przeciwnikom wszystkie karty. Rozgrywka przybiera formę pojedynków, w których jednocześnie wszyscy gracze wykładają w ciemno wierzchnią kartę ze swojej talii i następnie porównują ich wartości – ten, który zagrał najwyższą kartę, zdobywa użyte do pojedynku karty i kładzie je na spodzie swojej talii.
Wśród prostych gier karcianych prym wiedzie makao, którego celem jest jak najszybsze pozbycie się swoich kart. Każdy gracz kolejno zagrywa ze swojej ręki jedną kartę, która musi pasować kolorem lub figurą do karty znajdującej się na wierzchu stosu leżącego na stole. Ponadto część kart ma charakter funkcyjny np. wyrzucając waleta gracz może żądać od graczy karty o określonej wartości, as zmienia aktualnie wymagany kolor, a czwórka wywołuje stratę kolejki u następnej osoby. Charakterystyczna jest także odzywka – oddając swoją przedostatnią kartę gracz musi krzyknąć “makao”, a po oddaniu ostatniej “po makale”. Jeżeli o tym zapomni za karę pobiera 5 kart na rękę.
Od kilkunastu lat gry karciane kojarzą się już nie tylko z talią 52 kart. Współczesne tytuły są pięknie ilustrowane, mają różnorodną symbolikę, rozmaite zasady i ciekawą tematykę. Potrafią zabrać nas w przestrzeń kosmiczną, do średniowiecza czy cyrku pcheł, dostarczając rozrywki na znacznie wyższym poziomie i łącząc pokolenia.
Zadanie 1
Wykreśl osiem haseł będących nazwami tradycyjnych gier karcianych.
Zadanie 2
Tradycyjne talie kart mają często piękne i bogato zdobione ornamenty. Zaprojektuj własny wzór.
Autorka: Sylwia Zimowska