Rozwój percepcji wzrokowej niemowląt.
Niemowlę odkrywa świat poprzez bezpośredni kontakt sensoryczno-motoryczny. Otaczający go świat poznaje zmysłami. Jednym z najważniejszych w tym okresie narzędziem poznawania świata jest zmysł wzroku.
Choć od momentu urodzenia noworodki wykazują wrażliwość na światło, wykrywają ruch w polu widzenia i potrafią śledzić bodziec wzrokowy oczami, to okazuje się, że wzrok jest jedną z najbardziej niedojrzałych sprawności sensorycznych niemowląt. Noworodki postrzegają świat w kolorach, choć trudność sprawia im odróżnienie niektórych z nich, np. koloru błękitnego czy żółtego od białego. W ciągu kilku kolejnych miesięcy, poprzez gwałtowny rozwój ośrodków wzrokowych w mózgu oraz ścieżek sensorycznych, niemowlęta radzą sobie coraz lepiej z rozróżnianiem barw podstawowych, a półroczne dzieci postrzegają już kolory podobnie jak człowiek dorosły. Pomimo tych imponujących umiejętności, dużym ograniczeniem z pewnością jest niedostatecznie dobra ostrość widzenia niemowląt. Mają one duże trudności z postrzeganiem i rozróżnianiem małych przedmiotów i szczegółów. Problemem jest wykrycie wielu wzorów i postrzeganych form otaczających dziecko w codziennym życiu. Dlatego aby je zobaczyć, maluchy w porównaniu z dorosłymi potrzebują ostrzejszego kontrastu wzrokowego.
Wielu badaczy uważa, że ostrość widzenia tak dobrą jak posiadają dorośli, dzieci osiągają dopiero pod koniec wieku przedszkolnego. Małe dzieci lubią patrzeć na to, co postrzegają w miarę dobrze, a początkowo najlepiej widzą przedmioty i obrazy proste o dużym kontraście oraz te, które zwracają uwagę ruchem. Dobry kontrast elementów jasnych i ciemnych oraz niewiele szczegółów – to czynniki zdecydowanie ułatwiające najwcześniejsze funkcjonowanie układu wzrokowego niemowlęcia, polegające na wykrywaniu ruchu, koloru, zmiany w jasności, czy wodzeniu wzrokiem za przedmiotem. Badania autorstwa Roberta Fantza potwierdzają, że niemowlęta w pierwszych miesiącach życia preferują umiarkowanie skomplikowane (nie za proste ani zbyt złożone) wzory o wysokim kontraście z wyraźnymi granicami pomiędzy jasnymi i ciemnymi obszarami.
Coraz więcej dowodów naukowych wskazuje, że funkcje wzrokowe dostrzegalne już u noworodków w dużej mierze zależne są od doświadczeń. Zgodzić się należy więc z tym, że rozwój postrzegania u niemowląt zachodzi dzięki wzajemnemu oddziaływaniu oraz interakcji pomiędzy trzema istotnymi czynnikami. Po pierwsze sprawnie funkcjonujący aparat wzrokowy, tj. oko, po drugie biologiczny rozwój ośrodków wzrokowych i po trzecie wzrokowe doświadczenia pochodzące ze środowiska powstające pod wpływem uczenia się. Noworodki biologicznie są wyposażone w zdolność poszukiwania stymulacji wzrokowej i dokonywania rozróżnień wzrokowych, dzięki czemu rozwijają się neurony wzrokowe w mózgu. Ale to właśnie poprzez zewnętrzną stymulację wzrokową, niemowlęta mogą wizualnie eksplorować świat oraz zdobywać wiedzę niezbędną do dokonywania wzrokowych rozróżnień. Poprzez doświadczenie, niemowlęta nabywają coraz lepszej umiejętności skupiania wzroku na przedmiocie, organizacji bodźców wzrokowych i postrzegania form a także rozwoju percepcji intermodalnej. Wczesne doświadczenia percepcyjne, np. podczas zabaw książeczkami kontrastowymi i obrazkowymi stymulują rozwój mózgu, zarówno w sferze sensorycznej jak i poznawczej. Poprzez takie proste zabawy, już od pierwszych dni życia niemowląt, rodzice i opiekunowie mogą świadomie uczestniczyć w ich rozwoju percepcyjnym, a także w rozwoju społecznym poprzez nawiązywanie pozytywnej więzi emocjonalnej z dzieckiem.
Autor: dr Agnieszka Lasota
Artykuł sponsorowany przez ekoksiążeczki kontrastowe
